తిరుమలతో సహా దాదాపు కొన్ని వైష్ణవ ఆలయాలలో వైఖానస ఆగమ శాస్త్రం ప్రకారం పూజలు  జరుగుతాయి అని మనకు తెలుసు. అసలు వైఖానస ఆగమ శాస్త్రం అంటే ఏమిటి ? క్లుప్తంగా చూదాం.


కలియుగంలో నెలకొన్న పరిస్థితుల దృష్ట్యా తపస్సు, యజ్ఞయాగాలు సాధ్యం కాదు అని శ్రీ మహావిష్ణు భావన. అర్చామూర్తిగా  అవతరిస్తున తనకు చేయవలసిన అర్చనలు, నిత్యపూజలు నివేదనలు సులభతరమైన పద్ధతిలో నియమ నిబంధనలను రూపొందించి ఓ గ్రంధరూపం ఇవ్వవలిసింది అని బ్రహ్మను కోరాడు శ్రీ మహావిష్ణువు.


అంతటి మహత్కార్యాన్ని చేపట్ట గలిగే శక్తి తనకు లేదు అని బ్రహ్మ శ్రీ మహావిష్ణువుకు విన్నవించాడు. ఈ విధంగా శ్రీ మహావిష్ణువు తన సంకల్పాన్ని సాకారం చేసుకోవడం కోసం తన మానసం నుండి ఓ మహానుభావుడిని ఉద్బవింపజేసాడు, ఆయనే విష్ణు మానసపుత్రుడు విఖనస మహర్షి. 


విఖనస మహర్షి శ్రావణమాసం, శుక్ల పక్షం, పౌర్ణమి, శ్రావణ నక్షత్రం రోజున నైమిశారణ్యంలో ఆవిర్భవించాడు. విఖనస మహర్షి ద్వారా ఉద్బవించింది కనుక ఈ శాస్త్రం వైఖానస ఆగమం అయింది.  శ్రీ మహావిష్ణువు ఆదేశం ప్రకారం విఖనస మహర్షి మరో నలుగురు ఋషులను శిష్యులుగా చేసుకొని వారి సహాయంతో ఈ కార్యాన్ని సాధించాడు. 


అత్రి మహర్షి - దేవాలయంలో మూర్తులను అర్చించే పద్దతులను 

భృగు మహర్షి - యజ్ఞయాగాదులు నిర్వహించే పద్దతులను 

కశ్యప మహర్షి - జప విధులను 

మరీచి మహర్షి - అగ్నిహుతం అనే వైదిక కర్మను 

వీరి ద్వారా వేదాలలో వున్న సారం గ్రహించి, ఈ ఆగమ శాస్త్రాన్ని వ్యాప్తి చేసారు.


వేదాలు కర్మని బోధిస్తే, ఉపనిషదులు జ్ఞానాన్ని ప్రసాదిస్తాయి. ఆగమ శాస్త్రం మాత్రం కర్మ, జ్ఞానం రెండిటిని కర్తవ్య బోధ చేస్తాయి. 


వైఖానస ఆగమ శాస్త్రాలలో శ్రీమహావిష్ణువుకు ఐదు రూపాలు వున్నట్లుగా చెప్పబడింది.


విష్ణువు - విశ్వమంతా వ్యాపించి యున్నవాడు.

పురుషుడు - పూర్ణత్వం కలిగిన వాడు.

సత్య - శాశ్వతమైన వాడు 

అనిరుద్ధ - పరిమితులు లేని వాడు 

అచ్యుత - మార్పు లేని వాడు. 


వైఖానస ఆగమశాస్త్రంలో మానవుడు ఆచరించవలసిన ధర్మాలను పొందుపరిచారు. 


ఈ ఆగమ శాస్త్రం పాటిస్తూ మహావిష్ణువుని అర్చించే వారిని వైఖానస అర్చకులుగా వ్యవహరిస్తారు. తిరుమలలో ఉత్తరమాడవీధిలో, ఆదివారాహ స్వామి ఆలయానికి అభిముఖంగా నిర్మించబడిన ఆలయంలో విఖనస మహర్షి కొలువైవుంటాడు.